J. Sobczak, K. Chałubińska-Jentkiewicz, M. Nowikowska: Piractwo w sieci

Wstęp

Rozwój technologiczny i wszechstronne wykorzystanie technologii cyfrowej praktycznie w każdej dziedzinie życia powodują, że przeobrażeniom podlegają potrzeby zarówno społeczne, jak i jednostkowe. Efektem szerokiego dostępu do nowych technologii jest progresywny rozwój gospodarki. Dzisiaj mówimy o gospodarce opartej na wiedzy, o gospodarce cyfrowej, o społeczeństwie informacyjnym, ponieważ to właśnie informacja odgrywa dominującą rolę w naszym życiu. Wartość informacji ciągle wzrasta, problemem podstawowym staje się kwestia jej wiarygodności, a także jej nadmiar, zwłaszcza w sieci. W warunkach współczesnego rozwoju działalności gospodarczej, w zmodernizowanych organizacjach przedsiębiorców informacja zaczyna być traktowana jako jeden z najważniejszych elementów procesu produkcji. Staje się istotnym składnikiem majątkowym. Dlatego atrybutem przedsiębiorców nowej generacji, działających w oparciu o nowe technologie, jest szczególny stosunek do własności informacji. W obszarze działań gospodarczych powszechnie wymagane stają się takie działania, jak skupienie na zasobach niematerialnych, używanie nowoczesnych technologii informacyjnych, rozwój rynków globalnych przez przekaz informacji, a także nowoczesne komunikowanie z wykorzystaniem najnowszych rozwiązań technologicznych, dzięki którym odległość czy różnice czasowe już nie stanowią problemu.
Rozwojowi informacji towarzyszy wzmocnienie znaczenia wartości intelektualnych. Można rzec, że kiedy dostępność informacji w sieci powoduje wzrost naruszeń w zakresie korzystania z praw autorskich, nigdy do tej pory prawa te nie były tak popularyzowane i obecne w świadomości społecznej. Podobnie coraz częściej mówimy o konieczności szczególnej ochrony własności intelektualnej, jaką jest własność przemysłowa. Inwestycje w rozwiązania nowatorskie i innowacje, nie tylko w tradycyjnym przemyśle, konieczność identyfikacji i podkreślenie własnej odrębności, wzmożona identyfikacja (co w pewnym sensie ma związek z potrzebą indywidualizacji działań w sieci), walka o odbiorcę/konsumenta poprzez nowoczesne rozwiązania promocji i reklamy w sieci, rozwój infrastruktury – to tylko kilka przykładów aktywności, które przyczyniają się w znacznym stopniu do wzmożonej ochrony własności przemysłowej. Proces ten odnosi się także do tych obszarów działania człowieka, które do tej pory nie były utożsamiane z działalnością gospodarczą, np. mówimy o przemyśle kultury, gdzie nowe technologie zastępują dotychczasowe sposoby kreacji oraz wpływają na myślenie o procesie twórczym, gdzie podstawową zasadą jest założenie, że kreatywność, także w szerokim rozumieniu, ma coraz większe znaczenie we współczesnej gospodarce opartej na wiedzy1.
O rewolucji tej pisze R. Florida, przyjmując, iż „według wielu opinii żyjemy teraz w gospodarce «informacyjnej» lub też gospodarce «opartej na wiedzy»”2. Bardziej prawdziwe byłoby jednak stwierdzenie, że żyjemy w gospodarce rozwijającej się dzięki ludzkiej kreatywności. Kreatywność – według słownika Webstera „zdolność tworzenia sensownych nowych form” – stanowi teraz decydujące źródło przewagi konkurencyjnej. Praktycznie we wszystkich gałęziach przemysłu – od samochodów po modę, produkty spożywcze i samą informatykę – na dłuższą metę zwyciężają ci, którzy potrafią i nie przestają tworzyć.
Powyższe zmiany są istotnym elementem współczesnej rzeczywistości. Wobec tych zjawisk konieczne wydaje się nowe usystematyzowanie obszarów regulacyjnych związanych z ochroną prawa własności intelektualnej w sieci. Również prawo autorskie wymaga nieustannej nowelizacji dostosowujących tę dziedzinę nauk prawnych do realiów związanych z rozwojem nowych technologii.

1 Por. raport Creative Industries Mapping Document, wydany przez Creative Industries Task Force.
2 R. Florida, Narodziny klasy kreatywnej, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2010, s. 27.