Bezpieczeństwo XXI Wieku. Szanse – Zagrożenia – Perspektywy. Aspekty prawne – 2/2018

Wstęp

WSTĘP

Pośród różnych obszarów badawczych, dających możliwości prowadzenia i prezentowania zróżnicowanej, interdyscyplinarnej problematyki badawczej, szczególne miejsce zajmuje szeroko pojmowane bezpieczeństwo – zarówno w wymiarze międzynarodowym, jak i krajowym. Ta obszerna i wielowątkowa, a przy tym niezmiennie aktualna problematyka badawcza daje szerokie możliwości podejmowania, dyskutowania i publikowania interesujących badań naukowych o wyraźnie zróżnicowanym charakterze, angażujących badaczy, reprezentujących rózne dyscypliny naukowe. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż problematyka ta cały czas pozostaje dynamiczną sferą badawczą, systematycznie wzbogacaną
o nowe wątki, odnoszące się zwłaszcza do badań nad powszechnym i regionalnym bezpieczeństwem międzynarodowym. Jest to zdeterminowane dynamiką rozwoju współczesnych stosunków miedzynarodowych, ale też dynamiką rozwoju zagrożeń, które rodzą nowe wyzwania dla społeczności międzynarodowej, często o globalnym charakterze.

W ramach tych interdyscyplinarnych badań naukowych podejmowane są również zagadnienia, obrazujące prawne aspekty bezpieczeństwa. Chociaż stanowią one zaledwie fragment badań nad ogólną problematyką bezpieczeństwa, to jednak najlepiej odzwierciedlają zarówno skalę problemów, jak i skalę intelektualnych wyzwań, jakie pojawiają się przed badaczami, reprezentującymi bardzo różne dziedziny nauk prawnych.

Niniejsza monografia dobrze oddaje tę zróżnicowaną problematykę badawczą w zakresie prawnych aspektów bezpieczeństwa. Autorami poszczególnych artykułów są przedstawiciele różnych polskich ośrodków naukowych. Podejmują oni i analizują przede wszystkim prawne aspekty bezpieczeństwa, ale pośród składających się na całość tekstów nie brakuje takich, w których znajdujemy znaczące aspekty politologiczne i socjologiczne w odniesieniu do szeroko pojmowanej problematyki bezpieczeństwa. Wszystko to dobrze odzwierciedla podkreślony wyżej interdyscyplinarny charakter prezentowanej problematyki badawczej.

Monografia jest zbiorem czternastu artykułów naukowych, a jej systematykę obrazuje spis treści ułożony według kolejności alfabetycznej nazwisk autorów poszczególnych tekstów. Zaprezentowana w nich tematyka pozwala na wyodrębnienie kilku głównych wątków badawczych. Pierwszy z nich obejmuje zagadnienia bezpieczeństwa z punktu widzenia prawa międzynarodowego w kontekście zakazu użycia siły zbrojnej. Autorzy dwóch pierwszych tekstów w tym zakresie: Boubacar Sidi Diallo i Tadeusz Gadkowski analizują normatywny charakter zasady, zakazującej groźby użycia lub użycia siły we współczesnym prawie miedzynarodowym. Problematykę tę autorzy analizują w kontekście najważniejszych dylematów współczesnego prawa i praktyki międzynarodowej. Bezpieczestwo międzynarodowe w dobie globalizacji jest z kolei przedmiotem rozważań Agnieszki Rzepki i Pauliny Hawko. Tę interesującą i wielowątkową dziedzinę autorki analizują i prezentują zwłaszcza w kontekście gospodarki i stosunków społecznych. Kilka artykułów poświęconych jest natomiast szczegółowym aspektom bezpieczeństwa międzynarodowego i analizie regulacji normatywnych w tym zakresie. Sylwia Jezierna – autorka publikowanych artykułów z zakresu prawa dyplomatycznego i konsularnego, prezentuje w swoim interesującym tekscie immunitet jurysdykcyjny i jego wpływ na bezpieczne wykonywanie funkcji dyplomatycznych. Przedmiotem rozważań Kasandry Rulak jest Europejski Nakaz Aresztowania jako ważny na gruncie praktyki instrument polityki bezpieczeństwa nie tylko narodowego, ale również regionalnego – europejskiego. Marta Szmidt-Mejza przedstawia rolę i miejsce negocjacji w procesie pokojowego regulowania sporów międzynarodowych, podkreślając ich znaczenie dla zagwarantowania realizacji tego procesu i unikania konfliktów. Szczegółowe aspekty ochrony bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego są natomiast przedmiotem rozważań zaprezentowanych przez Martę Wesołowską. Kolejny, wyraźnie wyodrębniony fragment problematyki badawczej dotyczy bezpieczeństwa międzynarodowego w kontekście konfliktów zbrojnych. Natalia Cwicinskaja prezentuje interesujące zagadnienia czterech, tzw. „zamrożonych” konfliktów na terytoriach byłego Związku Radzieckiego (Naddniestrze, Abchazja, Osetia Południowa i Górski Karabach), jako poważne wyzwanie dla Unii Europejskiej. Patryk Kaleta koncentruje swoje uwagi na naruszaniu prawa konfliktów zbrojnych w kontekście międzynarodowego prawa humanitarnego. Ważną z punktu widzenia bezpieczeństwa międzynarodowego problematykę chińskich roszczeń terytorialnych na Morzu Południowochińskim analizuje w swoim tekście Mateusz Piątkowski. Sylwia Stryjkowska, koncentrująca się w swojej pracy naukowej na prawnomiędzynarodowej ochronie dóbr kultury, rozważa natomiast kwestię zagrożeń, wynikających dla nich z konfliktów zbrojnych i kompetentnie analizuje regulacje międzynarodowe w tym zakresie. W tekście Aliny Sobiło znajdujemy analizę bardzo szczegółowej problematyki, jaką jest prawnomiędzynarodowy aspekt zakazu używania min przeciwpiechotnych. W monografii znajdujemy ponadto dwa kolejne artykuły, poświęcone innym jeszcze zagadnieniom ze sfery bezpieczeństwa, prezentowanym w szerszym kontekście praw człowieka. Marta Naskręt, analizując warunki przyjęcia cudzoziemca na terytorium państwa, przedstawia wpływ międzynarodowego ruchu osobowego na bezpieczeństwo wewnętrzne. Natomiast Agnieszka Podłucka definiuje w swoim autorskim tekście filary bezpieczeństwa prawnego osób starszych.

Wszystkie teksty, składające się na niniejszą monografię, odzwierciedlają zasygnalizowany wyżej wielowątkowy i praktycznie doniosły charakter problematyki bezpieczeństwa międzynarodowego.

Prace redakcyjne nad ostatecznym kształtem monografii były możliwe dzięki recenzji wydawniczej materiałów złożonych przez autorów, przygotowanej przez Pana Profesora dr hab. Henryka Lisiaka. Za przygotowanie recenzji należą się Panu Profesorowi słowa podziękowania.

Poznań, kwiecień 2018 r.                                              Tadeusz Gadkowski