Autorami książki są: Andrzej Malinowski, Renata Janiszewska, Stanisław Nowak, Stanisław Tuzinek, Marek Sokołowski
Recenzent
Prof. dr hab. Andrzej Jopkiewicz
Zagadnienia omawiane w tym opracowaniu dotyczą m.in. najpopularniejszych metod
stosowanych przy ocenie wieku biologicznego dzieci i młodzieży, metod i technik wykorzystywanych
przy pomiarach ciała człowieka (antropometrii) i zagadnień związanych
z ekologią człowieka. Istotną część opracowania poświęcono zagadnieniu postawy ciała
człowieka, w tym roli czynników (morfologicznych, fizjologicznych i środowiskowych) ją
warunkujących, zmianom postawy ciała w filogenezie i ontogenezie, metodom wykorzystywanym
do jej oceny oraz pozycjom ciała człowieka przyjmowanym podczas pracy, wypoczynku
i aktywności sportowo-rekreacyjnej.
Spis treści
Wprowadzenie ………………………………………………………………………………………………………………. 7
Rozdział 1
Podstawowe pojęcia z zakresu ekologii człowieka ……………………………………………… 9
1.1. Elementy ekologii człowieka w wychowaniu fizycznym, fizjoterapii
i turystyce ………………………………………………………………………………………………………… 9
1.2. Człowiek wobec środowiska …………………………………………………………………………… 11
1.3. Ekologiczna charakterystyka głównych form gospodarki człowieka ………. 12
1.3.1. Etap zbieracko-łowiecki …………………………………………………………………………. 12
1.3.2. Etap rozwoju rolnictwa ………………………………………………………………………….. 13
1.3.3. Ekologia żywienia ………………………………………………………………………………….. 14
1.3.4. Środowisko biogeograficzne …………………………………………………………………. 16
1.3.5. Klimat ……………………………………………………………………………………………………… 17
1.3.6. Promieniowanie ……………………………………………………………………………………… 20
1.4. Człowiek a środowisko atmosferyczne …………………………………………………………. 20
1.5. Ekologiczne aspekty chorób …………………………………………………………………………… 22
1.6. Problemy adaptacji ………………………………………………………………………………………….. 23
1.7. Rytmy biologiczne ……………………………………………………………………………………………. 29
Rozdział 2
Wybór metod antropometrycznych stosowanych w kulturze fizycznej …………… 37
2.1. Działy antropometrii i podstawowe przyrządy antropometryczne …………. 37
2.2. Punkty antropometryczne……………………………………………………………………………….. 43
2.3. Pomiary ciała ……………………………………………………………………………………………………… 46
2.4. Wskaźniki proporcji i dystrybucji tkanki tłuszczowej ………………………………….. 52
2.5. Wskaźniki wagowo-wzrostowe ………………………………………………………………………. 55
Rozdział 3
Postawa ciała człowieka ……………………………………………………………………………………………… 57
3.1. Czynniki warunkujące postawę ciała …………………………………………………………….. 57
3.2. Morfologiczne uwarunkowania postawy ciała ……………………………………………. 59
3.3. Fizjologiczne uwarunkowania postawy ciała ………………………………………………. 66
3.4. Środowiskowe uwarunkowania postawy ciała ……………………………………………. 69
3.5. Rozwój postawy ciała w filogenezie ………………………………………………………………. 71
3.6. Zmiany postawy ciała w ontogenezie …………………………………………………………… 73
3.7. Wybrane metody oceny postawy ciała …………………………………………………………. 76
Rozdział 4
Podstawowe pozycje ciała człowieka przyjmowane podczas pracy,
wypoczynku i aktywności fizycznej …………………………………………………………………. 83
4.1. Rodzaje pozycji ciała człowieka ……………………………………………………………………… 83
4 Spis treści
4.2. Charakterystyka podstawowych pozycji ciała przyjmowanych
podczas pracy i wypoczynku …………………………………………………………………………. 84
4.3. Podstawowe pozycje ciała podczas aktywności sportowo-
-rekreacyjnej ……………………………………………………………………………………………………. 89
Rozdział 5
Zagadnienia motoryczności człowieka …………………………………………………………………… 107
5.1. Filogenetyczny rozwój motoryczności człowieka………………………………………… 107
5.1.1. Specyfika ludzkiej motoryczności ………………………………………………………….. 110
5.2. Struktura motoryczności …………………………………………………………………………………. 112
5.2.1. Koncepcja motoryczności wg Szopy ……………………………………………………… 112
5.2.2. Koncepcja motoryczności wg Raczka ……………………………………………………. 114
5.3. Charakterystyka strony potencjalnej motoryczności …………………………………. 116
5.3.1. Predyspozycje (istota i podział) ……………………………………………………………… 116
5.3.2. Zdolności motoryczne podstawowe
(istota, zmienność ontogenetyczna, ocena, kształtowanie) ……………….. 120
5.3.3. Umiejętności ruchowe (istota i podział) ………………………………………………… 135
5.4. Charakterystyka strony efektywnej motoryczności ……………………………………. 136
5.4.1. Idea, treść i forma ruchu ………………………………………………………………………… 137
5.4.2. Cechy ruchu (istota i podział) ………………………………………………………………… 137
5.4.3. Sprawność fizyczna a sprawność motoryczna …………………………………….. 139
Rozdział 6
Podstawowe ruchy człowieka stosowane w ćwiczeniach…………………………………… 141
6.1. Nazwy części ciała występujące w definiowaniu podstawowych
ruchów ……………………………………………………………………………………………………………….. 141
6.2. Podstawowe ruchy wykonywane częściami ciała………………………………………… 141
6.3. Podstawowe ruchy wykonywane całym ciałem…………………………………………… 152
Rozdział 7
Rekomendowane populacyjne testy sprawności fizycznej ……………………………….. 159
7.1. Testy służące do oceny sprawności fizycznej dzieci i młodzieży
szkolnej ………………………………………………………………………………………………………………. 159
7.1.1. Zmodyfikowany wrocławski test sprawności fizycznej,
Bożeny Sekity dla dzieci w wieku 3-7 lat ……………………………………………….. 159
7.1.2. Europejski Test Sprawności Fizycznej „Eurofit” ……………………………………… 161
7.1.3. Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej ………………………………………… 166
7.1.4. Test Chromińskiego ………………………………………………………………………………… 168
7.1.5. Test Coopera …………………………………………………………………………………………… 171
7.2. Testy umożliwiające ocenę sprawności fizycznej osób dorosłych
starszych……………………………………………………………………………………………………………… 172
7.2.1. Test tkkf sprawności fizycznej dla dorosłych, S. Pilicza
i J. Żmudzkiego……………………………………………………………………………………….. 172
7.2.2. Fullerton Test (Senior Fitness Test – sft) …………………………………………………. 174
Spis treści 5
7.3. Testy uniwersalne umożliwiające ocenę sprawności fizycznej
osób w różnym wieku…………………………………………………………………………………….. 180
7.3.1. Test Minimalnej Sprawności Fizycznej Krausa-Webera ……………………….. 180
7.3.2. Indeks Sprawności Fizycznej Krzysztofa Zuchory …………………………………. 181
7.4. Testy służące do oceny koordynacyjnych zdolności motorycznych………….. 186
7.4.1. Testy do oceny zdolności kinestetycznego różnicowania…………………….. 186
7.4.2. Testy do oceny zdolności orientacji przestrzennej…………………………………. 187
7.4.3. Testy do oceny zdolności szybkiej reakcji………………………………………………. 188
7.4.4. Testy do oceny zdolności zachowania równowagi statycznej
i dynamicznej…………………………………………………………………………………………. 189
7.4.5. Testy do oceny zdolności rytmizacji……………………………………………………….. 191
7.4.6. Testy do oceny zdolności sprzężenia ruchów………………………………………… 192
7.4.7. Testy do oceny zdolności dostosowania (przebudowy) ruchów…………… 193
7.4.8. Testy do oceny zdolności wysokiej częstotliwości ruchów……………………. 193
Piśmiennictwo………………………………………………………………………………………………………………… 195
