F. Bolechała: Zabójstwo a niepoczytalność

Spis treści

Spis treści

Wprowadzenie………………………………………………………………………………… 11
Rozdział 1. Historia pojęcia niepoczytalności – od czasów antycznych
po nowożytne…………………………………………………………………. 15
1.1. Ewolucja i rozwój koncepcji odpowiedzialności prawnej……………… 15
1.2. Rozwój myśli o niepoczytalności w dawnym prawie polskim……….. 23
Rozdział 2. Charakterystyka wybranych zagadnień prawno-medycznych…. 27
2.1. Pojęcie przestępstwa i zabójstwa w świetle polskiego prawa
karnego………………………………………………………………………………………… 27
2.2. Niepoczytalność i ograniczona poczytalność w polskim prawie
karnym…………………………………………………………………………………………. 29
2.3. Niepoczytalność w prawie karnym innych państw……………………….. 37
Rozdział 3. Występowanie i charakterystyka zaburzeń psychicznych
wśród sprawców zabójstw…………………………………………………. 45
3.1. Wyniki badań światowych……………………………………………………………. 45
3.2. Opracowania danych polskich……………………………………………………… 50
3.3. Charakterystyka zaburzeń psychicznych stanowiących
o niepoczytalności………………………………………………………………………… 51
3.3.1. Zabójstwo-samobójstwo……………………………………………………… 55
Rozdział 4. Wybrane zagadnienia z psychologii zabójstw………………………. 59
4.1. Psychologia śledcza………………………………………………………………………. 59
4.2. Modus operandi……………………………………………………………………………. 60
4.3. Profilowanie sylwetki psychofizycznej nieznanego sprawcy
zabójstwa……………………………………………………………………………………… 61
4.4. Cele ekspertyzy psychologicznej w ocenie poczytalności sprawcy
zabójstwa……………………………………………………………………………………… 64
4.5. Procesy motywacyjne sprawców zabójstw…………………………………….. 65
4.6. Agresja i jej rodzaje przejawiane przez sprawców zabójstw…………… 70
4.7. Porównanie sylwetki psychospołecznej zabójców niepoczytalnych
i poczytalnych………………………………………………………………………………. 73
Rozdział 5. Znaczenie medycyny sądowej w analizie zabójstw………………… 75
5.1. Historyczne związki medycyny sądowej z psychiatrią
i psychologią sadową……………………………………………………………………. 76
5.2. Możliwości praktycznego wykorzystania wniosków z badań
oraz ekspertyz medyczno-sądowych w psychologii śledczej
i psychiatrii sądowej……………………………………………………………………… 77
5.3. Wybrane przykłady z piśmiennictwa światowego…………………………. 79
Rozdział 6. Charakterystyka modus operandi niepoczytalnych sprawców
zabójstw w oparciu o dotychczasowe badania………………………. 81
6.1. Relacja sprawca – ofiara……………………………………………………………….. 81
6.2. Efekt płci wśród zabójców i ich ofiar…………………………………………….. 85
6.3. Zabójstwa wewnątrzrodzinne………………………………………………………. 86
6.3.1. Zabójstwa rodziców…………………………………………………………….. 87
6.3.2. Zabójstwa dzieci………………………………………………………………….. 89
6.3.3. Zabójstwa partnerskie…………………………………………………………. 90
6.4. Okoliczności i sposób zabójstwa…………………………………………………… 91
6.4.1. Metoda pozbawienia życia…………………………………………………… 92
6.4.2. Lokalizacja i charakter obrażeń na ciele ofiary…………………….. 93
6.5. Zachowania sprawców po zabójstwie……………………………………………. 95
Rozdział 7. Cel pracy, materiał i metodyka badań………………………………… 97
Rozdział 8. Prezentacja wyników……………………………………………………….. 103
8.1. Sylwetka niepoczytalnego sprawcy zabójstwa – charakterystyka
ogólna………………………………………………………………………………………….. 103
8.2. Charakterystyka niepoczytalnych sprawców zabójstw………………….. 106
8.2.1. Diagnoza stanu psychicznego oraz wyniki opinii
sądowo-psychiatrycznych……………………………………………………. 106
8.2.2. Stan psychiczny a czyn………………………………………………………… 111
8.2.3. Motywacja zabójstw oraz sytuacyjne tło motywacyjne………… 112
8.3. Charakterystyka ofiar, relacja sprawca-ofiara, przejawy
wcześniejszej agresji……………………………………………………………………… 114
8.4. Szczegółowa medyczno-sądowa i kryminalistyczna analiza
zabójstw. Modus operandi niepoczytalnych sprawców…………………… 117
8.4.1. Miejsce zdarzenia, miejsce ujawnienia zwłok ofiary…………….. 118
8.4.2. Początkowa faza zabójstwa – zbliżenie się do ofiary i sposób
ataku……………………………………………………………………………………. 119
8.4.3. Okoliczności i przyczyna śmierci oraz obrażenia ofiar…………. 121
8.4.4. Narzędzie czynu i przedmioty wykorzystane przez sprawcę… 124
8.4.5. Inne wydarzenia na miejscu zabójstwa………………………………… 125
8.4.6. Zachowanie sprawców po zabójstwie i ich wykrycie……………. 127
8.5. Wewnątrzgrupowa charakterystyka
niepoczytalnych sprawców zabójstw…………………………………………….. 128
8.5.1. Rola płci sprawcy w czynie………………………………………………….. 128
8.5.2. Zabójstwa z pojedynczą i większą liczbą ofiar …………………….. 129
8.5.3. Motywacja emocjonalno-afektywna a modus operandi………… 130
8.5.4. Zamieszkiwanie ze sobą niepoczytalnego sprawcy i jego
ofiary…………………………………………………………………………………… 131
8.5.5. Rodzaje urazów, lokalizacja i rozmieszczenie obrażeń…………. 132
8.6. Porównanie zabójstw dokonanych przez sprawców
niepoczytalnych oraz popełnionych przez osoby poczytalne………… 133
8.6.1. Cechy osobowe zabójców niepoczytalnych i poczytalnych…… 134
8.6.2. Porównanie modus operandi oraz relacji sprawca-ofiara………. 137
8.6.3. Zabójstwa ofiar znanych sprawcy u niepoczytalnych
i poczytalnych……………………………………………………………………… 140
Rozdział 9. Interpretacja i omówienie wyników badań………………………….. 143
9.1. Sposób zabójstwa, przyczyna zgonu, obrażenia ciała…………………….. 143
9.2. Charakterystyczne obrażenia ciała, nadzabijanie, torturowanie,
niszczenie zwłok…………………………………………………………………………… 147
9.3. Sposób zbliżenia i ataku, pozycja ofiary, możliwość stawienia
oporu, przejawy panowania, seksualne elementy napaści……………… 148
9.4. Narzędzie czynu…………………………………………………………………………… 149
9.5. Miejsce zabójstwa…………………………………………………………………………. 151
9.6. Wzajemna relacja sprawcy i ofiary……………………………………………….. 152
9.7. Traktowanie ciała po śmierci, zacieranie śladów…………………………… 154
9.8. Wykrycie, ujęcie i przyznanie się sprawcy…………………………………….. 155
9.9. Wpływ rodzaju zaburzeń, stanu psychicznego i procesów
motywacyjnych na modus operandi niepoczytalnych sprawców
zabójstw……………………………………………………………………………………….. 157
9.10. Osobowość, agresja i motywacja niepoczytalnych zabójców…………. 160
9.11. Znajomość ofiary przez niepoczytalnego zabójcę,
miejsce zdarzenia i relacja sprawca-ofiara…………………………………….. 162
9.12. Charakter i przebieg zabójstwa, planowanie działań,
narzędzie czynu i sposób postępowania sprawcy z ofiarą……………… 163
9.13. Zachowanie niepoczytalnego sprawcy po zabójstwie……………………. 166
9.14. Charakter, ilość i lokalizacja obrażeń ciała u ofiar niepoczytalnych
zabójców………………………………………………………………………………………. 167
9.15. Zabójstwa – samobójstwa wśród osób niepoczytalnych………………… 167
9.16. Wspólne, powtarzalne cechy zabójstw dokonanych przez
sprawców niepoczytalnych…………………………………………………………… 168
9.17. Różnice między zabójstwami popełnionymi przez osoby
niepoczytalne i poczytalne……………………………………………………………. 172
9.18. Zwiastuny, czynniki ryzyka zabójstwa…………………………………………… 175
Rozdział 10. Podsumowanie……………………………………………………………… 179
Piśmiennictwo………………………………………………………………………………… 185